Η Γλώσσα σύμφωνα με μερικούς ειδήμονες είναι το σημαντικότερο επίτευγμα του ανθρώπου. Εν πολλοίς συμφωνώ. Αν όμως βρίσκετε τη διαπίστωση αυτή υπερβολική, θα σας προτείνω ν’ αφήσουμε το θέμα αυτό σε ειδικότερους και ας απονείμουμε στη Γλώσσα το Πρώτο Βραβείο «Παραξενιάς» ανάμεσα στα ανθρώπινα επιτεύγματα. Και θα γίνω πιο σαφής παρακάτω.
Σε δύο γειτονικούς με την Χαλκιδέλφειά μας δήμους, τον δήμο Μεταμόρφωσης και τον δήμο Ηρακλείου, υπάρχουν στον κάθε δήμο ξεχωριστά από ένας δρόμος με το ίδιο όνομα· η οδός ΠΕΥΚΩΝ. Είναι παράλληλοι και τους χωρίζει μια απόσταση περ. 1.000μ.
Έως εδώ εκτός από τη συνωνυμία τίποτα το περίεργο! Αλλά, ως γνωστόν, οι ταμπέλες με το όνομα των οδών είναι γραμμένες με κεφαλαία γράμματα. Αυτό επιτρέπει στον κάθε αναγνώστη της ταμπέλας να τονίζει το όνομα κατά το δοκούν (δεν νομίζω και κατά το συμφέρον). Έτσι προκύπτουν πολλές φορές κωμικές καταστάσεις, αλλά και παρανοήσεις. Η οδός ΡΟΔΩΝ, για παράδειγμα, μπορεί να διαβαστεί ως «οδός Ρόδων», δηλ. τριαντάφυλλων, ονομασία εύκολα κατανοητή ως προς την επιλογή της, αλλά και οδός Ροδών, δηλ. τροχών, ονομασία που θα άφηνε απορημένους τους διαβάτες για το λόγο που παρακίνησε το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης να της δώσει αυτό το πρωτότυπο όνομα.
Το όνομα της εν λόγω οδού στο Ηράκλειο , που στις ταμπέλες είναι γραμμένο «ΟΔΟΣ ΠΕΥΚΩΝ», παρατονίστηκε αρχικά από κάποιον χρήστη ως «Οδός Πευκών» (με τον τόνο στη λήγουσα). Μετά αυτό επικράτησε και τονίζεται πλέον απ’ όλους έτσι. Προφανώς κανείς δεν προσέχει την αντίφαση που εγκλείεται στη φράση: «Ο δήμος δεν μαζεύει τα πεσμένα φύλλα των πεύκων στην οδό Πευκών.» Την ίδια απροσεξία θα καταλόγιζα σ’ αυτόν που θα έλεγε: «Φέτος ο γιός μου γίνεται 18 χρονών. Θα του κάνουμε ξεχωριστά γενέθλια, σε σχέση μ’ αυτά των προηγουμένων χρόνων.»
Στη γειτονική Μεταμόρφωση τηρείται η «γλωσσική νομιμότητα». Όλοι ονομάζουν τον εν λόγω δρόμο «οδό Πεύκων» και τα αειθαλή ψηλόκορμα δένδρα με την επιβλητική παρουσία τους από μόνα τους εξηγούν στον διαβάτη από που προέκυψε η ονομασία!
Το ζήτημα εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της «γλωσσικής ελευθερίας». Πιο συγκεκριμένα τίθεται το ερώτημα: Επιτρέπεται στο κάθε μέλος μιας γλωσσικής κοινότητας, ηθελημένα ή αθέλητα, να χρησιμοποιεί το υλικό της, με όποια παραλλαγή θέλει, αρκεί να συντελείται η γλωσσική επικοινωνία, δηλ. να τον καταλαβαίνουν οι «άλλοι»; Επί του προκειμένου ζητήματος οι γνώμες διίστανται. Κατά την «αυστηρή» άποψη οφείλουμε να αποφεύγουμε τα λάθη, που αλλοιώνουν τη γλώσσα. Κατά την πιο «χαλαρή» άποψη ό,τι πει κάποιος, είτε από λάθος, είτε εξεπίτηδες, και το αποδεχθούν χρησιμοποιώντας το οι υπόλοιποι χρήστες της συγκεκριμένης γλώσσας πρέπει να το δεχθούμε ως «σωστό»· κατά το κοινώς λεγόμενο «Αφού το λένε όλοι, θα είναι σωστό». Διαλέγετε και παίρνετε!
Η σωστή χρήση της γλώσσας ίσως θεωρηθεί ζήτημα «πολυτελείας» και θα έλεγε κάποιος πως δεν θα πρέπει να μας απασχολεί τόσο πολύ, αφού ανήκει στα «περιττά». Παρότι ο αξέχαστος Μίμης Φωτόπουλος απαντούσε στην Μπεάτα Ασημακοπούλου, την τσιγκούνα κινηματογραφική σύζυγο του, με την χαρακτηριστική μακρόσυρτη φωνή του «Τα περιτταααά κάνουν τη ζωή», θα δεχθούμε ότι προέχει να καθαρίζονται τα πεσμένα φύλλα από την οδό Πεύκων ή Πευκών, όπως και αν την ονομάζουν οι άνθρωποι. Το ίδιο φυσικά ισχύει για τους δρόμους όλων των δήμων, πάλι αδιακρίτως της ονομασία τους!
