Η χρονιά που μόλις ανέτειλε, δεν αποτελεί ένα τυχαίο έτος. Μετά το 2021 και την επέτειο των 200 ετών από την Εθνεγερσία, φέτος έχουμε τη χρονιά – ορόσημο για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό: Τη συμπλήρωση ακριβώς 100 ετών από την ολοκλήρωση του ελληνοτουρκικού πολέμου με τη Μικρασιατική καταστροφή και τα θλιβερά συνεπακόλουθα της, μετά τα γεγονότα του Αυγούστου του 1922 κυρίως στη Σμύρνη και σε άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας : Άνω των 1.500.000 Ελλήνων εγκατέλειψαν τις πατρογονικές τους εστίες με βίαιο τρόπο και ήρθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους 600.000 νεκρούς σε άμαχο πληθυσμό και 25.000 νεκρούς και τραυματίες στρατιώτες.
Γεγονότα τραγικά, όπως και να έχει. Το τί έφταιξε και φτάσαμε ως εκεί δεν έχει νόημα να αναλυθεί εδώ, καθώς για αυτά έχει μιλήσει και εξακολουθεί να μιλά η Ιστορία.
Οι Μικρασιάτες πρόγονοί μας, μεσοαστοί και μεγαλοαστοί οι περισσότεροι, ερχόμενοι στον ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο είχαν χάσει ήδη όλο το βιός τους και παρόλο που σε κάποιες περιπτώσεις δεν έτυχαν… και της καλύτερης «υποδοχής» από τον τότε γηγενή ελληνικό πληθυσμό, κατάφεραν να ξεκινήσουν κυριολεκτικά από το μηδέν, διατηρώντας τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους και συμβάλλοντας στην ανοικοδόμηση νέων περιοχών- με την προσπάθεια τους και τη βοήθεια του τότε ελληνικού κράτους.
Παρά τα δεινά που υπέστησαν και παρά την ολωσδιόλου αλλαγή του τρόπου ζωής τους, εκείνοι τα κατάφεραν: Προσαρμόστηκαν στα νέα για αυτούς δεδομένα, συνυπήρξαν ειρηνικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό και – όπως ανέφερα παραπάνω- με τη μεταφορά των ηθών, των εθίμων και του πλήθους των παραδόσεων τους ουσιαστικά αποτέλεσαν «αιμοδότες», ανανεωτές και διαμορφωτές του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού από τον 20ο αιώνα και έπειτα.
Κατεξοχήν παράδειγμα αυτής της σπουδαίας μικρασιατικής κληρονομιάς είναι άλλωστε η πόλη μας, η Νέα Φιλαδέλφεια και η Νέα Χαλκηδόνα, ο πιο χαρακτηριστικός προσφυγικός Δήμος σε όλη την ελληνική επικράτεια, χωρίς να υποτιμώ όλους τους άλλους. Αυτό είναι κάτι παραπάνω από προφανές στα 95 χρόνια ύπαρξης της, από την πρώτη στιγμή που οι πρώτοι Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν εδώ. Και ενώ έχουν περάσει τόσες δεκαετίες, τα «σημάδια» είναι κάτι παραπάνω από εμφανή έως σήμερα: Τα ονόματα από τις αντίστοιχες πόλεις Φιλαδέλφεια και Χαλκηδόνα της Μικράς Ασίας, ο παραδοσιακός οικισμός στο κέντρο της Νέας Φιλαδέλφειας, οι πολιτιστικοί μικρασιατικοί σύλλογοι που αποτελούν το κύτταρο και τους φορείς της διατήρησης της ιστορικής μνήμης των μικρασιατικών παραδόσεων, οι δρόμοι της πόλης που φέρουν ονομασίες από περιοχές των Αλησμόνητων Πατρίδων.
Επιπλέον,την περιοχή μας κοσμεί το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου», που πήρε το όνομα του από τη σπουδαία Μικρασιάτισσα, η οποία αφιέρωσε όλη τη μακρά ζωή της στη διάσωση, τη συλλογή και καταγραφή των σπουδαίων κειμηλίων που κοσμούν σήμερα το σπουδαίο ομώνυμο λαογραφικό μουσείο μας. Ή και το Μνημείο Μικρασιατών, επίσης στο κέντρο της πόλης, που βρίσκεται εκεί για να μας θυμίζει διαρκώς τις Αλησμόνητες Πατρίδες.
Εκτός αυτών φυσικά, όλοι εμείς οι τρίτης γενιάς Νεοφιλαδελφειώτες και Νεοχαλκηδονιώτες, με τα όσα ακούσαμε, είδαμε και διδαχθήκαμε από τους Μικρασιάτες παππούδες και γιαγιάδες μας, αποτελούμε συνεχιστές αυτής της σπουδαίας κληρονομιάς. Και έχουμε ιερό χρέος και υποχρέωση όχι μόνο να τη διατηρούμε άσβεστη και να τη μεταλαμπαδεύσουμε στα παιδιά μας, αλλά να κάνουμε το κάθε τι δυνατό ώστε η πόλη μας να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο και ειδικά φέτος – αλλά και στο διηνεκές- ως η κοιτίδα του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Τόσο ως Μικρασιάτης εκ καταγωγής γιαγιάς, όσο και ως Μέλος του Δ.Σ. του ΠΠΙΕΔ – Μουσείου Μικρασιατικού Ελληνισμού, πιστεύω ακράδαντα πως η Νέα Φιλαδέλφεια και η Νέα Χαλκηδόνα οφείλουν, πέρα από τις συνδιοργανώσεις με όμορους προσφυγικούς Δήμους και άλλους φορείς που φυσικά και είναι επιθυμητές, να αναδείξει και αυθύπαρκτα αυτή τη σπουδαία πολιτιστική της κληρονομιά.
Προγραμματισμένες εκδηλώσεις για το 2022 υπάρχουν ήδη, όμως θεωρώ πως πρέπει να εμπλουτιστούν ακόμη περισσότερο σε ποιότητα και ποσότητα (εφόσον βέβαια πάντα το επιτρέψουν τα υγειονομικά δεδομένα της πανδημίας), αναδεικνύοντας την περιοχή μας ως τη δάδα του Μικρασιατικού Ελληνισμού και δη σε μια χρονιά η οποία όπως προανέφερα αποτελεί κατά κυριολεξία ορόσημο για αυτόν. Όλα αυτά, αρκεί να υπάρχει πνεύμα θέλησης.
Το χρωστάμε άλλωστε στους προγόνους μας, σε όλους όσοι ξεριζώθηκαν και ήρθαν σε έναν νέο τόπο και πρόκοψαν, αλλά και σε αυτούς που δεν τα κατάφεραν, «έφυγαν» στο πεδίο της μάχης ή αποτέλεσαν θύματα των Νεότουρκων.
Το 2022 είναι το έτος του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ας το αναδείξουμε λοιπόν έμπρακτα, όχι στα λόγια και όχι αποσπασματικά. Ας δείξουμε πως είμαστε η κοιτίδα αυτών των αξιών τόσο στους Μικρασιάτες όσο και στους μη Μικρασιάτες συμπατριώτες μας.
Καλή χρονιά!
Χάρης Τσούλας
Φιλόλογος, Καθηγητής Φροντιστηριακής Μέσης Εκπαίδευσης
Μέλος Δ.Σ. Παγκοσμίου Πολιτιστικού Ιδρύματος Ελληνισμού της Διασποράς
Συντονιστής για θέματα Επικοινωνίας και Ανίχνευσης Εκπαιδευτικών Αναγκών Μελών Ε.Κ.Ο της Γραμματείας Ειδικών Κομματικών Οργανώσεων ΝΔ
Αντιπρόεδρος στην τοπική οργάνωση ΝΔ Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας
