Εκπαίδευση ενηλίκων, διά βίου μάθηση και ανίχνευση εκπαιδευτικών αναγκών: Μια διαρκής πρόκληση, του Χάρη Τσούλα

 

Όταν αναφερόμαστε στην εκπαίδευση και στις εκπαιδευτικές ανάγκες, συνήθως το μυαλό μας πηγαίνει στην Πρωτοβάθμια, στη Δευτεροβάθμια ή το πολύ στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση: Δηλαδή ως επί το πλείστον σε ανθρώπους που ανήκουν στην παιδική, την εφηβική ή τη μετεφηβική ηλικία.

 

Εξίσου σημαντική όμως είναι και η κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των ενηλίκων.

 

Άλλωστε ο όρος “διά βίου μάθηση”, “διά βίου εκπαίδευση” δεν αποτελεί μια ευφάνταστη ή εύηχη φράση, ούτε άλλοτε τίτλο του Υπουργείου Παιδείας.

Αντιθέτως συνιστά την έκφραση μιας ολοένα και αυξανόμενης πραγματικής ανάγκης, πιστοποιημένης σε παγκόσμια κλίμακα.

 

Η εκπαίδευση των ενηλίκων έχει ξεκάθαρα να κάνει με μαθησιακές διαδικασίες που έρχονται κυρίως μετά την υποχρεωτική ή την Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αφορά στην κατάρτιση, στην εξειδίκευση, στην μετεκπαίδευση και την επαφή τους με ολοένα νέες γνώσεις που προκύπτουν διαρκώς ως αναγκαιότητες.  Επεκτείνεται δε, σε ένα ευρύ κλάδο απασχόλησης και γνωστικών αντικειμένων.

 

Εμπράκτως, η κατεύθυνση της εκπαίδευσης ενηλίκων ενθαρρύνεται διαρκώς τόσο διεθνώς όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ειδικά τα τελευταία 20- 30 χρόνια και αναπόφευκτα έχει να κάνει με την αλματώδη εξέλιξη και είσοδο της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή και στην εργασία.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι εκπαιδευτικά σεμινάρια και προγράμματα επιδοτούνται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ότι αφορά στον ελληνικό χώρο πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα κορυφαίων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (πχ Ε.Κ.Π.Α, Α.Π.Θ.), δημοσίων φορέων (πχ Ε.Κ.Δ.Δ.Α- Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης) ή και μέσω των κατά τόπους Κέντρων Δια Βίου Μάθησης.

 

Η εκπαίδευση στους ενήλικες βελτιώνει το φάσμα των εμπειριών τους και τους καθιστά ικανούς να ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες της εποχής τους, στο εργασιακό, στο επιστημονικό ακόμα και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους.

 

Όπως αναφέρει και ο Καθηγητής Εκπαίδευσης Ενηλίκων Αλέξης Κόκκος: “Κάθε ενήλικος στην εποχή μας χρειάζεται να μπορεί, σε διάφορες φάσεις της ζωής του, να έχει πρόσβαση σε νέες γνώσεις και ικανότητες που να του επιτρέπουν να εξελίσσεται, να προσαρμόζεται στις συνθήκες που αλλάζουν και να αυτοκαθορίζεται”.

 

Άλλωστε η εμπειρία της πανδημίας του κορονοϊού – την οποία βιώνουμε ακόμη και σήμερα, δύο χρόνια μετά την εμφάνιση της, έκανε φανερή όσο ποτέ άλλοτε την άμεση και αδήριτη ανάγκη της κατάρτισης και της προσαρμογής αν όχι όλων, τότε ενός ευρύτατου φάσματος εργασιακών κλάδων στην αποκαλούμενη “τηλε-εργασία”, και τις διάφορες εφαρμογές της.

Η άμεση μετάβαση και προσαρμογή της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων, αλλά και των πολιτών, σε νέες ψηφιακές ικανότητες και δεξιότητες αποτελεί αδήριτη ανάγκη. Έγινε κατανοητό- ίσως για πρώτη φορά τόσο ευθαρσώς- πως η συνεχής εκπαιδευτική προσπάθεια, σε οποιαδήποτε ηλικία, δεν αποτελεί ούτε χάσιμο χρόνου, ούτε είναι άνευ σημασίας.

 

Παρατηρούμε λοιπόν πως η εκπαίδευση των ενηλίκων αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα, μια μεγάλη πρόκληση των καιρών μας. Και πως θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από την ευρύτερη κοινωνία όχι ως μια προαιρετική- εναλλακτική μαθησιακή διαδικασία, αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.

 

Με την ίδια σοβαρότητα καλείται να την αντιμετωπίζει συνεχώς και η οργανωμένη Πολιτεία, επικοινωνώντας συνεχώς στους πολίτες της τα οφέλη από τη συμμετοχή σε αυτή. Ταυτόχρονα όμως, οφείλουμε όλοι μας να είμαστε σε εγρήγορση για την ανίχνευση ολοένα και νεότερων/ περισσότερων εκπαιδευτικών αναγκών ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας μας, σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει τάχιστα . Με έργα και όχι λόγια. Παρακινώντας όλους, ξεκινώντας από τον ίδιο μας τον εαυτό, να γίνουμε κοινωνοί της συνεχώς εξελισσόμενης γνώσης. Ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες του.

 

Όπως έλεγε και ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος: “Ούτε τέχνη ούτε σοφίη εφικτόν, εάν μη μάθη τις” (Δεν μπορεί κανείς να μάθει τέχνη ούτε να αποκτήσει σοφία χωρίς εκπαίδευση).

 

 

Χάρης Τσούλας

 

Φιλόλογος, Καθηγητής Φροντιστηριακής Μέσης Εκπαίδευσης

Μέλος Δ.Σ. Παγκοσμίου Πολιτιστικού Ιδρύματος Ελληνισμού της Διασποράς

Συντονιστής για θέματα Επικοινωνίας και Ανίχνευσης Εκπαιδευτικών Αναγκών Μελών Ε.Κ.Ο της Γραμματείας Ειδικών Κομματικών Οργανώσεων ΝΔ

Αντιπρόεδρος στην τοπική οργάνωση ΝΔ Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας