Γονείς-παιδί: Πώς αναγνωρίζουμε και πώς αποτρέπουμε την ενδοσχολική βία, της ειδικής παιδαγωγού Βίκης Ευαγγέλου

Με αφορμή την ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας, ας δούμε τι είναι, πώς την αναγνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς για να την αποτρέψουμε.

 

Τι είναι σχολικός εκφοβισμός:

Για να θεωρηθεί μια συμπεριφορά ως εκφοβισμός θα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Να γίνεται συστηματικά (κατ’ επανάληψη)

• Να γίνεται από πρόθεση

• Να υπάρχει ανισορροπία δυνάμεων των εμπλεκομένων

• Να έχει στόχο να πληγώσει κάποιον

Ο πιο ολοκληρωμένος ίσως ορισμός που μπορεί να δοθεί για να περιγράφει η ”ενδοσχολική βία”, ο ”εκφοβισμός” και η ”θυματοποίηση” είναι: η κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός του σχολείου.(Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.)

Τι δεν είναι σχολικός εκφοβισμός:

Όταν τα εμπλεκόμενα άτομα είναι ίσης δύναμης-σωματική διάπλαση, κοινωνική θέση- τότε πρόκειται για σύγκρουση και όχι εκφοβισμό. Εκτός από την ισότητα στη δύναμη παρατηρείται επίσης όμοια συναισθηματική αντίδραση που σημαίνει ότι και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι. (στον σχολικό εκφοβισμό ο μαθητής-θύμα αδυνατεί να υπερασπίσει τον εαυτό του).

Ακόμα μία σύγχυση που δημιουργείται από τα ίδια τα παιδιά είναι η περίπτωση του πειράγματος, όπου οι μαθητές αστειεύονται ο ένας με τον άλλο. Σε αυτές όμως τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η πλάκα συμβαίνει μεταξύ φίλων ενώ ο εκφοβισμός όχι καθώς και το ότι η πλάκα δεν περιλαμβάνει ένα παιδί που πονάει, φοβάται ή ντρέπεται, συναισθήματα που προκαλεί ο εκφοβισμός.

Βασικές κατηγορίες σχολικού εκφοβισμού- βίας:

• Άμεση βία και εκφοβισμός, που περιλαμβάνει πράξεις φυσικής ή λεκτικής βίας.
• Έμμεση βία και εκφοβισμός, που περιλαμβάνει πράξεις και συμπεριφορές κοινωνικού αποκλεισμού και συκοφαντίας.

Βασικές μορφές της σχολικής βίας:

• Φυσική/σωματική βία και εκφοβισμός
• Λεκτική βία και εκφοβισμός
• Κοινωνικός αποκλεισμός και ψυχολογική/συναισθηματική βία

Υπάρχουν και πιο σύνθετες μορφές βίαιων και εκφοβιστικών συμπεριφορών, οι οποίες ενδέχεται να εμπεριέχουν μία ή περισσότερες από τις προαναφερθείσες βασικές μορφές σχολικής βίας:

• Σεξουαλικού τύπου εκφοβιστική συμπεριφορά, βία ή σεξουαλική παρενόχληση
• Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (φαινόμενο γνωστό και ως “cyberbullying”)
• Ρατσιστική βία και εκφοβισμός

Ποια είναι η προσωπικότητα του θύτη;

• Υπερέχει σωματικά ή και μυϊκά
• Αντιδραστικός
• Θέλει να ξεχωρίζει αλλά με λάθος τρόπο, προσπαθεί να επιβεβαιωθεί μέσα από τις πράξεις επιβολής και ταπείνωσης του θύματος
• Παρουσιάζουν ναρκισιστικά σχήματα προσωπικότητας, υψηλή αυτοπεποίθηση, υπερβολικά υψηλή αυτοεικόνα που δεν στηρίζεται στην πραγματικότητα
• Έλλειψη ενσυναίσθησης

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο θύτης προέρχεται από οικογένεια όπου η βία, σωματική, λεκτική ή ακόμη και συναισθηματική είναι παρούσα.

Ο θύτης θεωρεί «μαγκιά» και ανωτερότητα, αίσθηση εξουσίας την διαφορετική αυτή συμπεριφορά που του δίνει ευχαρίστηση καθώς νιώθει ότι καταξιώνεται στα μάτια των συμμαθητών του.

Τέλος, έρευνες έχουν δείξει ότι οι θύτες μπορεί στο μέλλον να υιοθετήσουν τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές και ως ενήλικες, με αποτέλεσμα να μην αποκτήσουν ποτέ μια υγιή ψυχοκοινωνική ζωή, αλλά αντίθετα να εισπράττουν τις καταστροφικές συνέπειες της παραβατικότητάς τους που πλέον θα τους έχει γίνει τρόπος ζωής.

Ποια είναι η προσωπικότητα του θύματος;

• Δεν μπορούν να προστατέψουν τον εαυτό τους ή νομίζουν ότι δεν μπορούν να προστατέψουν τον εαυτό τους επειδή είναι πιο αδύναμα σωματικά ή ψυχολογικά.

• Είναι παιδιά ευαίσθητα, χαμηλών τόνων.

• Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.

• Είναι ανασφαλής και εσωστρεφής.

• Μπορεί να προέρχονται από περιβάλλον αυταρχικό ή υπερπροστατευτικό, που δεν τους έχει δώσει πρωτοβουλίες και ευθύνες για να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν ως προσωπικότητες, οικογενειακό περιβάλλον που δεν έχει ενισχύσει την έκφραση όχι μόνο του λόγου αλλά και του συναισθήματος, χωρίς όμως να είναι αυτός ο κανόνας.

• «Προκλητικά» θύματα: αντιδραστικά, αδέξια, αυθόρμητα, συχνά υπερκινητικά με δυσκολίες συγκέντρωσης.

• Παιδιά που προέρχονται από άλλη χώρα, έχουν άλλη θρησκεία, πιο απλά …διαφέρουν!

Ο εκφοβισμός είναι και ομαδικό φαινόμενο και άρα δεν αφορά μόνο το θύμα και το θύτη, αλλά και όλους όσοι είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή τους παρατηρητές.

Ο ρόλος των μαθητών-παρατηρητών:

Ακόμα κι αν δε συμμετέχουν ενεργά σε περιστατικά εκφοβισμού, μπορεί να ενθαρρύνουν το θύτη ή και με την παθητική στάση τους να δίνουν το μήνυμα ότι αυτό που συμβαίνει είναι αποδεκτό. Έτσι ενισχύουν το φαινόμενο.

Σημάδια προειδοποίησης – τι θα πρέπει να προσέχουν οι γονείς:

• Έρχεται στο σπίτι με κατεστραμμένα ρούχα ή του λείπουν πράγματα

• Έχει ανεξήγητες κακώσεις

•   Συχνά παράπονα για σωματικές ενολήσεις (πονοκεφάλους, στομαχόπονους)

• Δυσκολίες στον ύπνο και στη διατροφή

• Φοβάται να πάει σχολείο, αποφεύγει κάποια μέρη

• Εμφανίζεται θυμωμένος , κυκλοθυμικός

• Αρχίζει να τραυλίζει. Σταματά να τρώει. Κλαίει πριν κοιμηθεί/έχει εφιάλτες. Απειλεί με αυτοκτονία.

• Πέφτει η σχολική του επίδοση

Ποια μπορεί να είναι τα αίτια;

• Ενδο-οικογενειακή βία (διαζύγια, βίαιοι αποχωρισμοί, σωματική και λεκτική βία)

• Αυταρχικοί γονείς, όχι δημοκρατικοί

• Ανεπαρκής γονεική στήριξη (το 92% αφιερώνουν μία ώρα έως καθόλου στο παιδί τους)

• Τα αρνητικά πρότυπα των ΜΜΕ.

• Η εφηβεία ως στάδιο ανάπτυξης και απαρτίωσης της ταυτότητας του ατόμου, καθώς χαρακτηρίζεται από αντιδράσεις όπως ευσυγκινησία, αντιδραστικότητα, εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αντίθετα αίσθημα παντοδυναμίας.

• Η έλλειψη ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης και η άγνοια των ενηλίκων του ευρύτερου περιβάλλοντος του παιδιού (π.χ. εκπαιδευτικών, γονιών) όσον αφορά τη διαχείριση κρίσεων επιθετικότητας.

• Η μεγάλη έμφαση που δίνεται από τους εκπαιδευτικούς και την οικογένεια στην ακαδημαϊκή επιτυχία, καθώς οδηγεί στο να εκλαμβάνεται η σχολική επιτυχία ως σημαντικός δείκτης της αυτοεκτίμησης ενός       παιδιού, γεγονός που έχει συχνά ως αποτέλεσμα την οργάνωση «αρνητικής ταυτότητας» σε όσους μπορεί να    αποτυγχάνουν μαθησιακά.

• Η έλλειψη συμμετοχής σε σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες που βοηθούν στην εκτόνωση του άγχους.

Πρόληψη και διάγνωση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού:

Απαραίτητη θεωρείται η καλή επικοινωνία γονιού-παιδιού, η ύπαρξη εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας. Στο πλαίσιο αυτό:

• Καλλιεργήστε την επικοινωνία με το παιδί σας
• Παρακολουθήστε τη συμπεριφορά του τηρώντας ένα καθημερινό ημερολόγιο καταγραφής των αντιδράσεών του ή πιθανής αλλαγής συνηθειών του
• Προωθήστε δείγματα υπεύθυνης συμπεριφοράς στην καθημερινότητα
• Μιλήστε σχετικά με τον εκφοβισμό ή συζητήστε για τον εκφοβισμό
• Γίνετε πρότυπο συμπεριφοράς
• Εκτιμήστε με ποιον τρόπο το παιδί σας επηρεάζεται από τον εκφοβισμό και αναζητήστε θεραπευτική ή άμεση βοήθεια, εάν είναι αναγκαίο.
• Επικοινωνήστε στο παιδί σας ότι δεν πρέπει να κατηγορεί τον εαυτό του/της για οτιδήποτε του συμβαίνει και ότι το αγαπάτε γι’αυτό που είναι.
• Καθησυχάστε το παιδί σας, επιβεβαιώνοντάς του ότι οι ενήλικες του σχολείου του/της ή των εξωσχολικών δραστηριοτήτων του είναι ενήμεροι για την παρενόχληση και ότι κάνουν οτιδήποτε είναι απαραίτητο, για να την σταματήσουν
• Βοηθήστε το παιδί σας να αναγνωρίσει 2 – 3 άτομα από το προσωπικό του σχολείου τα οποία γνωρίζει και με τα οποία μπορεί να επικοινωνήσει σε περίπτωση που το χρειάζεται.
• Συζητήστε με το παιδί σας για τα βήματα που πρέπει να κάνει, για να προστατεύει τον εαυτό του/της και συναισθηματικά και σωματικά.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να πάρει μέρος σε εξωσχολικές δραστηριότητες που ενισχύουν τα δυνατά του/της σημεία και κάντε το να αισθάνεται ασφαλές, σημαντικό και αποδεκτό.
• Συγκεκριμένα, προσπαθήστε να έχει το παιδί σας άμεση επικοινωνία με υποστηρικτικούς φίλους.

Τί μπορώ να κάνω ως γονέας παιδιού που εκφοβίζει;

• Προσπαθήστε να προσεγγίσετε το παιδί σας και να εκμαιεύσετε με υπομονή και ηρεμία τη δική του «αλήθεια».
• Σε περίπτωση που το ίδιο αρνείται να μιλήσει, είναι θεμιτό να του «αποκαλύψετε» τις πληροφορίες που έχετε λάβει – όχι το πρόσωπο που σας τις έχει δώσει – διαβεβαιώνοντάς το ότι σημαντικό είναι να «μοιραστεί» μαζί σας το πώς ξεκίνησε η συγκεκριμένη συμπεριφορά και πώς αισθάνεται με αυτό που συμβαίνει και όχι το γιατί.
• Αποφύγετε να επιβάλλετε οποιαδήποτε μορφή τιμωρίας και ενημερώστε το παιδί σας για τις κινήσεις που πρόκειται να κάνετε και τη βοήθεια –σχολείου ή κάποιου ειδικού – που σκέφτεστε να ζητήσετε
• Σταματήστε το παιδί αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σαςπρος άλλα παιδιά. Εφαρμόστε σταθερά όρια και ποινές με συνέπεια. Οι ποινές ΔΕΝ περιλαμβάνουν σωματική τιμωρία.
• Διδάξετε στο παιδί σας τεχνικές χαλάρωσης και τρόπους επίλυσης συγκρούσεων, χωρίς βία : πώς να λένε όχι και πώς να ζητούν αυτό που θέλουν με ευγενικό τρόπο.
• Διατυπώστε την άποψή σας σχετικά με το συγκεκριμένο γεγονός, αλλά και γενικότερα σχετικά με τα θέματα βίας ή εκφοβισμού, με ειλικρίνεια, αποφεύγοντας και να δραματοποιήσετε την παρούσα κατάσταση, αλλά και να την υποβαθμίσετε.
• Προσπαθήστε να έχετε διαρκή επικοινωνία με το σχολείο και το κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού σας.
• Αποθαρρύνετε άλλα μέλη της οικογενείας σας να παρουσιάζουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.
• Μη χτυπάτε τα παιδιά ως τιμωρία για την επιθετική τους συμπεριφορά. Τους διδάσκετε ακριβώς αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη βία. Προτιμήστε την αφαίρεση προνομίων ως τιμωρία.
• Συζητείστε με το δάσκαλο για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού σας.
• Επαινείτε και ενισχύετε το παιδί σας κάθε φορά που επιδεικνύει συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές προς άλλα παιδιά .Αν το παιδί εκφοβίζει επειδή είναι απομονωμένο, προσπαθήστε να το βοηθήσετε να βρει έστω κι έναν φίλο, στον οποίο θα φέρεται με σεβασμό.
• Αν το παιδί εκφοβίζει επίμονα και καταναγκαστικά, ίσως είναι χρήσιμη η ψυχοθεραπευτική βοήθεια, ενώ αν πάσχει από σύνδρομο υπερκινητικότητας η συνδρομή του παιδιάτρου, ενός ειδικού παιδαγωγού θα βοηθήσει.

 

Τι μπορώ να κάνω αν το παιδί μου έχει υπάρξει παρατηρητής σε περιστατικό σχολικής βίας και εκφοβισμού;

Ο ρόλος των μαρτύρων είναι καθοριστικός για το σπάσιμο του κύκλου του σχολικού εκφοβισμού. Οι παρατηρητές συνήθως διακρίνονται σε πέντε τύπους:

α) πιστός ακόλουθος (παίζει ενεργό ρόλο στον εκφοβισμό, αλλά δεν είναι αυτός που το ξεκινάει)

β) υποστηρικτής ή παθητικός εκφοβιστής (υποστηρίζει τον εκφοβισμό, αλλά δεν παίζει ενεργό ρόλο)

γ) παθητικός υποστηρικτής ή πιθανός εκφοβιστής (του αρέσει ο εκφοβισμός, αλλά δεν δηλώνει την υποστήριξή του ανοιχτά)

δ) μη-εμπλεκόμενος παρατηρητής (δεν παίρνει το μέρος κανενός και είναι απαθής στην κατάσταση) και

ε) πιθανός υποστηρικτής (απεχθάνεται τον εκφοβισμό και πιστεύει ότι όφειλε να βοηθήσει, αλλά δεν το κάνει).

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι και η αυτοεκτίμηση αυτών των παιδιών πιθανότατα να είναι χαμηλή και ίσως φοβούνται μη βρεθούν στη θέση του θύματος. Τους βοηθάμε να μιλήσουν αφού έχουμε δημιουργήσει ένα κλίμα ασφάλειας. Να μάθουν ότι δεν πρέπει να εκφοβίσουν- απειλήσουν τον θύτη γιατί αυτό τους κάνει και τους ίδιους εκφοβιστές. Θα πρέπει να κατανοήσουν ότι η συγκάλυψη είναι εξίσου σοβαρή όσο και η χρήση βίας.

ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Μύθος: «Τα αγόρια ασκούν βία σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι τα κορίτσια»

Το φαινόμενο δεν κάνει διακρίσεις φύλου. Η διαφορά τους έγκειται κάποιες φορές στους τρόπους εκδήλωσης των βίαιων ή εκφοβιστικών συμπεριφορών.

Μύθος: «Ο εκφοβισμός αποτελεί φυσιολογική πτυχή της ανάπτυξης των παιδιών στο σχολείο»

Η εκφοβιστική συμπεριφορά δεν εμφανίζεται σε συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια και δεν αποτελεί αποδεκτό μέσο ανάπτυξης των παιδιών.

Μύθος: «Η σχολική βία είναι αποτέλεσμα των ατομικών χαρακτηριστικών των μαθητών και το σχολείο δε φέρει καμία ευθύνη»

Η φύση και η δυναμική του φαινομένου διαφέρει από το ένα πολιτισμικό πλαίσιο σε άλλο. Οργανωτικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επιδρούν στην εκδήλωση σχολικής βίας. Η «κουλτούρα» του σχολείου, το σχολικό κλίμα και ήθος αποτελούν σημαντικούς παράγοντες επίδρασης.

Μύθος: « Ο θύτης ανήκει στα μη δημοφιλή παιδιά»

Σε έρευνα που έγινε το 2000 από τον Philip Rodkin και τους συναδέλφους του, βρέθηκε ότι τα αγόρια με υψηλά επίπεδα επιθετικότητας ήταν συνήθως ανάμεσα στα πιο δημοφιλή και τα πιο κοινωνικά.

Μύθος: « Οι θύτες είναι συνήθως αγχώδη και ανασφαλή άτομα που χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό ως μέσο για να τονώσουν τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση»

Χρησιμοποιώντας πολλές και διαφορετικές μεθόδους συμπεριλαμβανομένων των προβολικών τεστ και τον έλεγχο των ορμονών άγχους, ο Olweus καταλήγει ότι αυτός ο μύθος δεν ισχύει. Οι περισσότεροι θύτες έχουν την ίδια ή περισσότερη αυτοεκτίμηση με τον μέσο όρο.

Αλήθεια: «Η εθνικότητα ή και τα θρησκευτικά και ιδεολογικά πιστεύω αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα επίδρασης»

Η εθνικότητα ή και τα θρησκευτικά και ιδεολογικά πιστεύω αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα επίδρασης, ιδιαίτερα για την εμφάνιση μορφών ρατσιστικής βίας και εκφοβισμού.

Αλήθεια: «Η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών»

Η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, καθώς το οικογενειακό περιβάλλον ασκεί επιρροή σε μεγάλο βαθμό στην υιοθέτηση ή ανάπτυξη αρνητικών συμπεριφορών ή και στην απόρριψη θετικών συμπεριφορών από τα παιδιά.

 

ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΣΚΟΥΦΟΚΟΚΚΙΝΙΤΣΑ

Δύο όψεις μιας ιστορίας σε ένα βιβλίο. Η διάσημη ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας, όπως την ξέρουμε, αλλά και η ιστορία… αλλιώς, ιδωμένη από μια άλλη οπτική γωνία.

Τι πραγματικά έγινε στο δάσος; Ποιος ήταν τελικά αυτός ο Κυνηγός και πώς βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή εκεί για να σώσει την Κοκκινοσκουφίτσα; Ήταν ο Κακός ο Λύκος τόσο κακός όσο νομίζουμε; Τι γύρευε η μικρή Κοκκινοσκουφίτσα μόνη της στο δάσος; Ο δαιμόνιος ρεπόρτερ, Φάνης ο Μπούφος, είναι αποφασισμένος να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις του γνωστού παραμυθιού.

Ένα βιβλίο που μιλάει για τον ρατσισμό στα κλασικά παραμύθια, τον σχολικό εκφοβισμό και τη φιλία. Ένα εργαλείο για γονείς και εκπαιδευτικούς που μαθαίνει στα παιδιά να διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές και να αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη.

Γιατί έχει ο καιρός γυρίσματα, αλλά και δυο όψεις τα νομίσματα…

Συγγραφέας: Μαρίνα Γιώτη

Εκδόσεις: Διόπτρα

Ηλικία:  3-6

ΕΙΣΑΙ ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ

Μετά τα βραβευμένα μυθιστορήματα Θαύμα και ο Όγκι και εγώ, κυκλοφορεί το εικονογραφημένο βιβλίο «Είσαι ένα θαύμα», έτσι ώστε και οι μικροί αναγνώστες να έρθουν σε επαφή με το διαφορετικό. Ο Όγκι είναι ένα παιδί με ένα είδος δυσμορφίας και η εμφάνισή του προκαλεί τα κοροϊδευτικά σχόλια των άλλων. Αποφασίζει με την σκυλίτσα του να κάνει ένα διαγαλαξιακό ταξίδι και συνειδητοποιεί ότι οι εξωγήινοι δέχονται πολύ πιο εύκολα την διαφορετικότητα. Τότε αποφασίζει να γυρίσει πίσω στην Γη γιατί πιστεύει πώς μέσω της καλοσύνης οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν.

Συγγραφέας: Ρ.Ρ Παλάσιο

Εκδόσεις: Παπαδόπουλος

Ηλικίες: 3-7 ετών

ΣΙΓΑ ΤΑ ΑΥΓΑ

O Μίρκο είναι το καινούριο παιδί στην τάξη. Νιώθει φόβο και θέλει να ενσωματωθεί όσο πιο γρήγορα γίνεται. Δυστυχώς όμως δεν μιλάει πολύ καλά την γλώσσα με αποτέλεσμα να μένει στο περιθώριο. Ο συμμαθητής του ο Αλέξανδρος φροντίζει καθημερινά να δυσκολεύει την ζωή του βάζοντας του τρικλοποδιές και προσβάλλοντάς τον συνεχώς. Ωστόσο, ο Μίρκο δεν θα το βάλει κάτω τόσο εύκολα. Θα καταφέρει άραγε να κάνει φίλους;

Συγγραφέας: Πούλος Κώστας

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Ηλικίες: 6-9 ετών

ΜΗΠΩΣ ΕΙΜΑΙ ΒΛΑΚΑΣ

Ο Φίρλος είναι έξυπνος και αγαπάει πολύ τις φάρσες.  Την μία ημέρα στο σχολείο ανακάτεψε τα φαγητά μέσα στα τάπερ των παιδιών και την επόμενη, έκανε το φάντασμα μέσα στην ντουλάπα. Κάθε μέρα σκαρφίζεται διαφορετικούς τρόπους για να τρομάξει τους συμμαθητές του και να φέρει τα πάνω- κάτω στην τάξη. «Μα κυρία το έκανα για να μάθουν να τρώνε όλα τα φαγητά» ή «Μα κυρία, ήθελα να τους βοηθήσω να μην φοβούνται τα φαντάσματα». Χαίρεται να φέρνει εκτός εαυτού την δασκάλα του και να ξεγλιστράει από τις τιμωρίες με τις απίστευτες δικαιολογίες του. Φτάνει, όμως, η μέρα που ο Φίρλος θα έρθει αντιμέτωπος με τον διευθυντή του σχολείου. Ο έμπειρος εκπαιδευτικός χωρίς να καταφύγει στην επιβολή στείρας τιμωρίας, ενεργεί με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να βοηθήσει τον Φίρλο να αλλάξει στάση, ανακουφίζοντας και τα υπόλοιπα παιδιά.

Συγγραφέας: Σάκης Σερέφας

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Ηλικίες: 7-10 ετών

ΘΕΣ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ;

Η ζωή θα μπορούσε να είναι ένα υπέροχο παιχνίδι για όλους, όμως όλα τα πράγματα στη ζωή δεν είναι παιχνίδι. Η Αρετή χρειάστηκε κάποτε να φάει το γλυκό της από το πάτωμα, ο Άγγελος έμαθε να κρύβεται και να φεύγει μακριά, ο Τζαράχ άφησε έναν πόλεμο πίσω στην πατρίδα του και βρήκε έναν άλλο εδώ, αν όχι χειρότερο, σίγουρα πιο ύπουλο, κι ο Τριαντάφυλλος δεν έμοιαζε με κανέναν και δεν έφταιγε γι’ αυτό, αλλά δεν το καταλάβαινε, ούτε αυτός, ούτε οι άλλοι. Τέσσερις δρόμοι που περνάνε μπροστά από ένα σχολείο, ένα νηπιαγωγείο, ένα στάδιο και μια κατασκήνωση ενώνονται με έναν περίεργο τρόπο στο πριν, στο τώρα και στο μέλλον. Οκτώ ήρωες μοιράζονται αυτό που ίσως όλοι μας έχουμε βιώσει. Κάποιους που μας συστήθηκαν ως Νταήδες, Ξερόλες, Καμπόσοι και Μάγκες. Ήταν πράγματι; Πολλές φορές στη ζωή μας τα πάντα μετριούνται με μια μεζούρα, αλλά κάποιοι πάντα περισσεύουν και τα θύματα γίνονται εύκολα θύτες –και το αντίθετο– σε ένα παιχνίδι ρόλων, που μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά επικίνδυνο, γιατί δυστυχώς όλα τα πράγματα στη ζωή δεν είναι παιχνίδι.

Το βιβλίο φέρει την υπογραφή του best selling συγγραφέα Νίκου Μιχαλόπουλου και είναι ένα δυνατό graphic novel, επίσημο βιβλίο του ΧΑΜΟΓΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, που κατέχει την Πανευρωπαϊκή Προεδρία για θέματα bullying.

Συγγραφέας: Μιχαλόπουλος Νίκος

Εκδότης: Άγκυρα

Ηλικία: 9+

ΜΙΛΑ ΜΗ ΦΟΒΑΣΑΙ: 3 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η Ελίνα είναι το πιο δημοφιλές κορίτσι της τάξης. Η μαμά της είναι διάσημη, όλα τα παιδιά θέλουν να γίνουν φίλοι της. Νομίζει ότι τα έχει όλα, μέχρι που στα μέσα της σχολικής χρονιάς έρχεται στην τάξη μια νέα μαθήτρια, η Ισιδώρα. Η Ελίνα την αντιπαθεί από την πρώτη στιγμή και προσπαθεί να δυσκολέψει την ζωή της. Όσο η Ισιδώρα δεν αντιδράει, οι πλάκες κλιμακώνονται μέχρι που μία οδηγεί σε ατύχημα και τότε η αφηγήτρια που όλον αυτόν τον καιρό είναι αμέτοχη αποφασίζει να μιλήσει για να μπουν τα πράγματα στην θέση τους.

Ο Νίκος μεγαλώνει σε μια οικογένεια με αρκετά προβλήματα. Στο προηγούμενο σχολείο του υπήρξε θύμα bullying και έτσι σκαρφίστηκε έναν… ιδιαίτερο τρόπο ώστε να γίνεται αγαπητός στους άλλους: κλέβει μικροαντικείμενα και αργότερα προσποιείται ότι τα βρίσκει. Όταν όμως κλέβει τα γυαλιά του Γιώργου -ο οποίος δεν βλέπει χωρίς αυτά- στο σχολείο δημιουργείται αναστάτωση. Ο Νίκος στενοχωριέται και αποφασίζει να επιστρέψει τα κλοπιμαία, χωρίς όμως να έχει υπολογίσει την αντίδραση του διευθυντή.

Είναι «κακός» και τους μισείς όλους: γονείς, δασκάλους, συμμαθητές. Σκοπεύει να τους εκδικηθεί γιατί όλοι ανεξαιρέτως αδιαφορούν για την ύπαρξή του. Οι γονείς του ασχολούνται μόνο με την αδερφή του και οι δάσκαλοι δεν του δίνουν καμία σημασία. Γνωρίζει, όμως, τον Αντρέα, έναν μεγαλύτερο μαθητή ο οποίος καταφέρνει και βγαίνει συνέχεια πρόεδρος και δεν τον νοιάζουν οι βαθμοί. Κάτω από την καθοδήγησή του, ο «κακός» θα μάθει να επιβάλλεται στους συμμαθητές του και κάνει τους πιο αδύναμους να υποφέρουν.  Έτσι, νιώθει σημαντικός…

Συγγραφέας: Συλλογικό έργο

Εκδόσεις: ΕΨΥΠΕ

Ηλικίες: 9-12 ετών

ΘΕΑΤΗΣ….Ή ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΘΥΜΑ;

Η ιστορία ξεκινάει με ένα τρομαγμένο παιδί να τρέχει, προσπαθώντας να ξεφύγει από τους διώκτες του. Ο Έρικ είναι καινούριος στην πόλη και προσπαθεί να ενσωματωθεί στο σχολείο του. Μια μέρα γνωρίζει τον δημοφιλή Γκρίφιν και την συμμορία του. Βλέπει την βία και τον εκφοβισμό που ασκούν, αλλά μένει ένας απλός θεατής. Δεν θέλει να γίνει το επόμενο θύμα τους. Παρόλα αυτά γοητεύεται από την προσωπικότητα του Γκρίφιν και δεν διστάζει μάλιστα να του εμπιστευτεί κάποια δικά του μυστικά. Όταν όμως ο Γκρίφιν τα χρησιμοποιεί εναντίον του και αρχίζει να τον προκαλεί με ξεδιάντροπο τρόπο αποφασίζει να μιλήσει με αποτέλεσμα να βρεθεί αυτόματα στην θέση του θύματος. Τότε θα γνωρίσει κάτι απρόσμενους σύμμαχους και θα διεκδικήσει την αξιοπρέπεια του.

Συγγραφέας: Preller James

Εκδόσεις: Πατάκης

Ηλικίες: 12+