Οι συντα’ές τση πατρίδας – Χαλβάς σιμιγδαλένιος, της Αρετής Παπαδοπούλου

“Τσι συντα’ές που σου ‘χω ‘δωνά ‘πό κάτου γραμμένες τσις έχω ούλες παρμένες από τη μάνα μου και τσι θειάδες μου (που τσι πήρανε από τη νενέ μου τη Στασώ την Κοντάραινα, τη Σιβρισαριανή) κι από τσι μαχαλιωτίνες μου (Σμυρνιές, Λεθριανές κι Αλατσατιανές και Βουρλιωτίνες) κι από τσι φίλοι για τσι φιλινάδες μου, που ήντουστε ούλοι φερμένοι από χίλια δυο μέρη τσ’ Ανατολής, δηλαδής αφ’ τα χωριά τση Ελυθραίας, αφ’ το Μαρμαρά για αφ’ τη Σμύρνη με τα χωριά τσης για από άλλα μέρη πιο μακρινά.

Ναν τσι δοκιμάσεις ούλες κι όποιανε σ’ αρέσει καλλιότερα, ναν τήνε σάχνεις, όποτε σου κοϊντίζει, να φκαριστιέσαι κι εσύ κι όσοι θε’ ναν τήνε φάνε.

Και ναν το λες σε ούλοι πως ετούτοδάκι το φαΐ για το γλυκό το ησάχνανε και στην Πατρίδα οι νοικοκεράδες οι μερακλούδες κι οι καλαντρούσες, για ναν τσι μπεγεντούνε και να τσι στιμέρνουνε και οι άντροι ντως και οι άλλες οι νοικοκεράδες, οι παλιές, οι φτασμένες κι οι άξες.

Και σου τα γράφω ούλα μάξους στα πατριώτικα, τα δικά μας, για να ‘ναι, μπάρεμ, ασορτί τα φαγιά με τσι κουβέντες τσι σμυρναίικες. Μόνε να ξέρεις πως τα ‘χω κομμάτι ανεκατεμένα σαν τον αχταρμά, άλλα σμυρναίικα, άλλα λεθριανά κι αλατσατιανά κι άλλα βουρλιώτικα και σιβρισαριανά, αναλοής το πώς μου ηερχούντοστε απάνου στην ώρα αφ’ τον καφά μου ώσαμε το στόμα μου.”

Για:  ή.
Σου κοϊντίζει:  σου έρχεται στο νου, σου καπνίζει, σου θυμιέται.

Ετούτοδάκι:  αυτό εδώ.

Καλαντρούσες:  που αγαπούν τους άντρες τους.
Μπεγεντούνε:  σέβονται, υπολήπτονται.
Στιμέρνουνε:  εχτιμούνε.
Μάξους:  επίτηδες.
Μπάρεμ: τουλάχιστον.
Αναλοής:  αναλόγως.
Αχταρμάς:  μεταφόρτωση, μετακόμιση.
Καφάς:  κεφάλι, κούτρα.

Θοδωρής Κοντάρας, φιλόλογος

 

ΧΑΛΒΑΣ ΣΙΜΙΓΔΑΛΕΝΙΟΣ – ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ

 

 

“Να σε ψήσω ένα καφεδάκι μπρε τζιέρι μου, ένα χαλβαδάκι μπρε…από τα χεράκια μου εφέντη μου, να σε έχει καλά η Παναΐα!”

Στις πατρίδες της Ανατολής, οι Ελληνίδες νοικοκυρές, έφτιαχναν χαλβά σε κάθε χαρούμενη αναγγελία ή άλλη συγκυρία. Βέβαια σπάνια έλειπε απ’ το σπίτι, καθώς θεωρούσαν πως έπρεπε να υπάρχει για παν ενδεχόμενο, αλλά επρόκειτο και για λύση σχετικά οικονομική, με λίγα υλικά που διατηρούνταν για αρκετές μέρες ανεξαρτήτως θερμοκρασίας περιβάλλοντος.

Η κάθε περιοχή και η κάθε νοικοκυρά, προσέθετε ή αφαιρούσε κάτι απ’ τα υλικά, αναλόγως και των προτιμήσεων της οικογένειας, έτσι υπάρχει ποικιλία στη διακόσμηση και στις γεύσεις με προσθαφαίρεση ξηρών καρπών και αρωματικών  μπαχαρικών.

Βασικό γλυκό βέβαια και στις νηστείες, καθώς η συνταγή, είναι κατά κανόνα νηστίσιμη, αν και τα υλικά  τροποποιούνταν στις γιορτινές περιόδους με προσθήκη γαλακτοκομικών προϊόντων.

 

Υλικά:

• Ένα φλιτζάνι λάδι (κατά προτίμηση ηλιέλαιο)
• 2 φλιτζάνια σιμιγδάλι χοντρό (ή αν θέλουμε ανακατεμένο με ψιλό)
• 2,5 – 3 φλιτζάνια ζάχαρη
• 4 φλιτζάνια νερό
• 1 φλιτζάνι αμύγδαλα ξεφλουδισμένα και καβουρντισμένα
• 1 ξυλάκι κανέλα
• 3 γαρύφαλλα
• 1 φλούδα πορτοκαλιού
• 1 φλούδα λεμονιού
• λίγη κανέλα σε σκόνη για πασπάλισμα

 

Εκτέλεση

Σε μια μικρή κατσαρόλα βάζουμε το νερό με τη ζάχαρη, την κανέλα, τα γαρύφαλλα και την φλούδα λεμονιού (ή πορτοκαλιού) να βράσει.

Σε μία μεγάλη κατσαρόλα βάζουμε το λάδι, κι αφού κάψει καλά, προσθέτουμε το σιμιγδάλι ανακατεύοντας συνεχώς, κατά προτίμηση με ξύλινη κουτάλα, ώσπου να καβουρντιστεί, να μοσχομυρίσει και να πάρει όμορφο χρώμα. Όσο περισσότερο καβουρδίσουμε, τόσο πιο σκουρόχρωμος θα γίνει ο χαλβάς μας.

Έπειτα αφού αφαιρέσουμε τις φλούδες και το ξυλάκι, ρίχνουμε σιγά σιγά το βραστό νερό στο σιμιγδάλι (με προσοχή να μην καούμε, γιατί τινάζει), και ανακατεύουμε συνεχώς ώσπου να πήξει.

Προσθέτουμε τα αμύγδαλα και πριν κρυώσει βάζουμε το μείγμα μας σε  φόρμα, πιέζοντας καλά με την κουτάλα. Τον σκεπάζουμε με μια πετσέτα και τον αφήνουμε στη φόρμα (ή/και σε μπολάκια αν προτιμάμε), τουλάχιστον για μία ώρα να κρυώσει.

Αφαιρώντας τον απ’ τη φόρμα, τον πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα και τον διακοσμούμε με ξηρούς καρπούς. Είναι προτιμότερο να τον αφήσουμε να σταθεί για άλλο ένα μισάωρο πριν σερβίρουμε τον χαλβά μας, ενώ τον διατηρούμε εκτός ψυγείου, καλά σκεπασμένο ώστε να μην ξεραθεί.

 

 

ΧΑΛΒΑΣ ΣΙΜΙΓΔΑΛΕΝΙΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

 

 

Υλικά
2 ½ κούπες χοντρό σιμιγδάλι
250γρ. βούτυρο φρέσκο ή μαργαρίνη ή ελαιόλαδο
50γρ κουκουνάρια
1 κούπα ζάχαρη
4 κούπες γάλα ή νερό

 

Εκτέλεση
Ροδίζουμε τα κουκουνάρια με το μισό βούτυρο.

Προσθέτουμε το υπόλοιπο βούτυρο και, όταν λιώσει , ρίχνουμε το σιμιγδάλι. Πάνω σε μέτρια φωτιά ανακατεύουμε συνέχεια με ξύλινη κουτάλα για 15 λεπτά περίπου, προσέχοντας να μην καεί το σιμιγδάλι.

Σε μια κατσαρόλα έχουμε τη ζάχαρη λιωμένη σε καυτό γάλα ή νερό. Ρίχνουμε το μείγμα αυτό μέσα στο σιμιγδάλι και ανακατεύουμε συνέχεια. Επειδή το μείγμα φουσκώνει, αποσύρουμε την κατσαρόλα για 1 λεπτό και ύστερα την ξαναβάζουμε στη φωτιά, ανακατώνοντας μέχρι να απορροφήσει όλο το γάλα ή νερό, ενώ έχουμε κατεβάσει την θερμοκρασία στο πιο χαμηλό.

Όταν το σιμιγδάλι γίνει μια μπάλα γύρω από το κουτάλι, κατεβάζουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και τη σκεπάζουμε με μια πετσέτα. Κλείνουμε το καπάκι και περιμένουμε για 1 ώρα. Στη συνέχεια, με ένα πιρούνι, αρχίζουμε να θρυμματίζουμε το χαλβά για να γίνει σπυρωτός αφράτος και ανάλαφρος.

Τον σερβίρουμε γαρνιρισμένο με κανέλα.

 

 

ΑΡΕΤΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ